Kino maturzysty #1 - "O północy w Paryżu" Woodego Allena

Razem z moją kochaną klasą maturalną oglądaliśmy (mam nadzieję, że nie ostatni raz) filmy, które mogą im się przydać do matury. W trakcie pierwszego seansu obejrzeliśmy dwa - "Chłopca w pasiastej piżamie" (reż. Mark Herman, 2008) oraz "O północy w Paryżu" (reż. Woody Allen, 2011). W tym wpisie przeanalizuję pod kątem przydatnych motywów ten drugi, a w kolejnym - "Chłopca".

Produkcja Allena opowiada historię pisarza i scenarzysty Gila Hollywood, który przyjeżdża do Paryża wraz ze swoją narzeczoną Inez. O ile główny bohater jest zachwycony aurą miasta, uważa je za swoje genius loci, to jego ukochana nie widzi w nim nic szczególnego. To, a także wizyta znajomych Inez w mieście powoduje, że Gil postanawia udać się na samotny, nocny spacer. Niespodziewanie o północy zostaje zaproszony do samochodu, który przenosi go w czasie do lat dwudziestych - okresu, w którym pisarz od dawna chciał się znaleźć. Rano wraca do współczesności, jednak od tego momentu co noc udaje się w to samo miejsce, by wyruszyć w kolejne podróże w przeszłość.

Film Allena zrealizowany jest w konwencji oniryzmu, nie do końca wiemy, czy to, co przeżywa bohater jest snem czy jawą. Wprawdzie koniec filmu sugeruje, że Gil rzeczywiście przenosił się w czasie, jednak nie do końca rozstrzygnięte jest, czy pisarz miał jakiś wpływ na to, do jakich czasów się przeniesie. Można podejrzewać, że wybór konkretnych miejsc i postaci był motywowany jego pragnieniami, marzeniami, jednak jest to tylko domysł oglądającego.

Produkcja była warto obejrzenia ze względu na bogactwo motywów oraz nawiązania do kultury międzwojnia. Film może być wykorzystany przy omawianiu motywu:

miasta - Paryż jako genius loci (nie tylko Gila, ale także Wokulskiego), miejsce rozwoju sztuki, inspiracji, miłości; wielokrotnie postaci filmu podkreślają, że ich zachowanie jest związane z "klimatem" Paryża.
miłości - Gil i Inez rozstają się na sam koniec, bo do bohatera dociera, że jego związek był oparty jedynie na fizyczności i przyzwyczajeniu; w trakcie swoich nocnych wędrówek poznaje kobietę, która inspiruje go do zmiany i dzięki niej rozpoczyna znajomość z uroczą paryżanką, podzielającą jego zamiłowanie do miasta.
sztuki i artysty - film przedstawia Paryż jako kolebkę sztuki międzywojnia; Gil spotyka w nocy Hemingwaya, Picassa, Salvadora Dali, Zeldę i Scotta Fitzegardów i innych. Główny bohater rozmawia z nimi na temat sztuki, pisania, istoty tego, co najważniejsze. Pokazany jest także sam proces twórczy oraz to, z jakimi problemami wiąże się tworzenie.
labiryntu - uliczki Paryża stają się swoistym labiryntem pragnień i marzeń bohatera, w którym odnajduje on odpowiedzi na najważniejsze pytania - podobny motyw pojawia się w "Sklepach cynamonowych" Brunona Schulza.
powołania - Gil czuje się pisarzem, jednak to scenariusze do wątpliwej jakości filmów dają mu pieniądze; "O północy w Paryżu" może służyć do omówienia problemu, jaką drogę powinien obrać w życiu i czy zawsze na pierwszym miejscu powinny znaleźć się pieniądze.
idealizacji przeszłości - film porusza popularny temat idealizacji tego, co minione. Gil od początku deklaruje, że nie odnajduje się we współczesności, a jego złote czasy - lata dwudzieste - dałyby mu poczucie szczęścia i satysfakcji. Bohater dojrzewa jednak do wniosku, że źródłem szczęścia nie jest określony czas, ale my i ludzie, których wybieramy na towarzyszy.
konwenansów - bohaterowie międzywojnia stanowią awangardę, która uświadamia Gilowi, ile w jego życiu jest rzeczy, poglądów ograniczających go.
szczęścia - Gil znajduje swoją drogę, dzięki której ma nadzieję być zadowolonym z życia. Pozbywa się z życia tego, co go ogranicza, co pozwala mu też rozwinąć się jako pisarzowi.

Film można śmiało zaproponować jako kontekst do lektur obowiązkowych:

"Lalki" - Wokulski także rozmyśla, spacerując paryskimi uliczkami;
"Sklepów cynamonowych" - w których noc i spacery po krętych uliczkach pokazują świat marzeń i snów bohatera;
"Wesela" i "Dziadów" - porównanie losu i uczuć towarzyszącym osobie zakochanej i artyście.